Artikel gepubliceerd op https://bosplus.be
Nieuw wetenschappelijk onderzoek is klaar en duidelijk: het hebben van ervaringen in de natuur en het integreren van onderwijs gebaseerd op natuur in de dagelijkse schoolactiviteiten van kinderen bevordert het leren. Onderzoek identificeerde 10 positieve effecten die natuurervaringen hebben op studenten.
1. Natuur verlicht stress
Natuur verlicht stress bij kinderen; kinderen in contact met de natuur geven zelf lagere stressniveaus aan. Deze bevindingen werden ook bewezen aan de hand van metingen die werden uitgevoerd bij kinderen.1 2 3
Bossen en bomen zorgen voor onze gezondheid en ons welzijn. Voor kinderen, volwassenen en ouderen. Op meer manieren dan je zou denken.
Bos, bomen & welzijn zijn kernthema’s van BOS+, kom er alles over te weten
2. Natuur bevordert zelfdiscipline
Contact met de natuur – en dieren – bevordert de zelfdiscipline. Door contact met de natuur kunnen kinderen beter weerstaan aan onmiddellijke beloning4. Dit staat ook bekend als ‘de uitgestelde voldoening’: het proces dat het kind ondergaat wanneer het de onmiddellijke verleiding weerstaat en kiest voor een latere beloning. Onderzoek heeft al meermaals aangetoond dat kinderen die in staat zijn om aan een onmiddellijke beloning te weerstaan, ook beter scoren op parameters als academisch succes, fysieke gezondheid, psychologische gezondheid en sociale competenties. Daarnaast rapporteren ouders minder gedragsproblemen bij hun kinderen wanneer ze meer in contact komen met natuur5. Let wel op, het type “natuur” dat voor deze positieve effecten zorgt, is niet alleen de “groene natuur”, ook contact met dieren kan voor deze positieve effecten zorgen6.
Wie veel speelt en beweegt -en dat doen kinderen in de natuur-, activeert de prefrontale cortex, die verantwoordelijk is voor de ontwikkeling van onze executieve functies7. Die functies, zoals emotieregulatie, aandacht, planning, impulsen beheren en initiatief nemen, zijn bepalend voor ons zelfstandig functioneren. Vooral inhibitie of remming is een cruciale factor die invloed heeft op gedrag en cognitie. Je onthoudt datgene wat je belangrijk vindt. Kinderen met inhibitieproblemen, zoals ADHD, hebben daar moeite mee: hun ‘filter’ werkt minder goed. Wie alles even interessant vindt, en dus niet kan selecteren in informatie, vertoont vaak angstig of storend gedrag. Door te bewegen, en de prefrontale cortex te activeren, verbeter je die remming. Kinderen kunnen zich bijgevolg ook beter concentreren.
Bekijk onze toolbox voor leerkrachten en opvoeders over de positieve impact van een groene leeromgeving op kinderen met een mentale beperking, leerstoornissen, aandachtstoornissen (zoals ADHD) en autismespectrumstoornissen
3. Natuur maakt aandachtiger
Zoals hierboven al werd beschreven, heeft de natuur een positief effect op aandacht. Maar er is meer: studenten die willekeurig werden toegewezen aan klaslokalen met uitzicht op groen presteren beter op concentratietesten dan die studenten die toegewezen waren tot gebouwen zonder natuur of raamloze klaslokalen8.
BOS+ begeleidt scholen om schoolbossen aan te leggen. Interesse en meer weten?
4. Natuur motiveert
Door het leren in een natuurlijke omgeving neemt de motivatie en het engagement van de studenten toe; het plezier van het leren wordt groter. Outdoor learning prikkelt de nieuwsgierigheid – een motivator voor levenslang leren – en biedt kansen tot onderzoekend leren. Kinderen worden geprikkeld door wat ze ervaren met hun zintuigen. En wie ervaart, onthoudt beter. Dit heeft ook een positief effect op de lessen die daarna binnenskamers worden gegeven9. Studenten tonen meer interesse in de leerstof10, of in de school tout court11 12. En last but surely not least, het chronisch absenteïsme neemt af13.
Vitamine Boom; een inspirerende column van BOS+ directeur Bert De Somviele over de gezondheidsvoordelen van bos en bomen
5. BEWEGEN IN DE NATUUR VERBETERT DE MOTORISCHE ONTWIKKELING
In de natuur spelen kinderen in een dynamische en uitdagende omgeving. Denk aan bomen om in te klauteren, putten om in te springen, noten om te werpen of takken om mee te bouwen. Kinderen verbeteren spelenderwijs hun evenwicht en coördinatie, maar ook fijnmotorische vaardigheden zoals het grijpen en manipuleren van kleine voorwerpen. In de natuur is niets twee keer exact hetzelfde, daarom biedt ze de meeste mogelijkheden om die vaardigheden te ontwikkelen.
De boom in! Op deze pagina vind je alles wat je nodig hebt om meteen de natuur in te trekken met kinderen.
6. Spelen in de natuur houdt ons gezond
Eén op vijf Belgische kinderen en jongeren kampt met overgewicht, 7% is obees14. De cijfers liegen er niet om: onze kinderen bewegen te weinig. Ze brengen de ganse dag door achter de schoolbanken en bij thuiskomst zitten ze (te) vaak aan het scherm gekluisterd. Daarnaast worden ze steeds meer met de wagen naar school gebracht, waar vroeger de fiets het meest gebruikte transportmiddel was. Kinderen verbruiken dus minder energie. Toch hebben ze nood aan bewegingsactiviteiten in de gezonde buitenlucht. Het spenderen van tijd buitenshuis is gebonden aan hogere niveaus van lichamelijke activiteit en fitheid.
MINDER SCREEN TIME, MEER GREEN TIME; BOS+ directeur Bert De Somviele schreef EEN COLUMN OVER DE 8-JARIGE (IN JOU)
Opvallend is ook dat groene schoolpleinen de trend tegengaan dat kinderen minder bewegen wanneer ze de adolescentie naderen. Uit een studie bleek dat meisjes met toegang tot meer groen en bossen eerder geneigd zijn om fysiek actief te blijven naarmate ze ouder worden. Voor jongens gold hetzelfde in een studie waarbij ze toegang hadden tot voetbalvelden15. Wie vaker tijd in de natuur doorbrengt -en zeker als kind- vertoont minder allergische reacties en wordt minder ziek.
BOS+ legt Wonderwoudjes aan in jouw buurt. Dat zijn kleine groene oases waar kinderen kunnen spelen.
7. Natuur bevordert het leren
Beweging zorgt voor een activatie van en een betere samenwerking tussen de beide hersenhelften. Dit betekent dat het hele brein actief is. Leren gaat dus beter als we bewegen: het wordt makkelijker om verbanden te leggen omdat meer hersengebieden actief zijn. En het zijn net die verbanden die cruciaal zijn om te leren én te onthouden.
Maak kennis met de bosklaskar, een kar met materiaal en lesfiches om buiten les te geven.
© iStock
8. Natuurlijke omgeving zorgt voor minder conflicten
Vraag je leerkrachten wat de voordelen zijn van buitenlessen en spelen in een natuurlijke omgeving, dan zetten ze het verminderen van pestgedrag met stip op nummer één. Onderzoek toont ook aan dat een uitdagende, natuurlijke omgeving meer sociale interactie uitlokt. Kinderen met verschillende achtergronden, leeftijden en niveaus vinden er elkaar. Een natuurrijke omgeving biedt meer mogelijkheden om samen te werken, problemen op te lossen, te onderhandelen16. Een grijze speelplaats daarentegen vergroot het aantal ‘kliekjes’. Leerlingen vinden er onvoldoende uitdaging wat vaak resulteert in plaag- en pestgedrag17.
Een omgeving waar planten of bomen groeien, schept een kalme, rustige en veilige context voor het leren. In groene leeromgevingen zijn studenten die voorheen moeilijkheden ondervonden in traditionele klaslokalen beter in staat om conflicten te vermijden en tonen ze meer zelf-controle 18 19 20.
Download de infographic over dokter bos & kinderen
9. Natuur zorgt voor betere band tussen student en docent
Natuurlijke omgevingen lijken een stimulans te zijn voor warme, meer coöperatieve relaties; leren in de natuur faciliteert de samenwerking en het comfort tussen studenten en docenten, wellicht door een gelijker speelveld te creëren waarin de docent wordt gezien als een partner in het leren21.
Download de infographic over het belang van buiten lesgeven
10. NATUUR DRAAGT BIJ AAN RISICOVOL SPELEN
Uit onderzoek22 blijkt dat spelen leuker wordt als er spannende speelplekken aanwezig zijn. Een kind wil dus niet liever dan de eigen grenzen opzoeken: ze houden van de spanning die ze ervaren en het maakt hen trots. Het klinkt misschien beangstigend, want we willen kinderen (te) vaak beschermen. Risicovol spelen is echter een onmisbaar onderdeel van het leerproces van kinderen en jongeren.
Zonder muren is de leercontext dynamischer en onvoorspelbaar. Het is nodig dat leerlingen leren omgaan met onverwachte situaties, omdat ze daar in het dagelijkse leven ook mee geconfronteerd worden. Risicovol spelen is erg waardevol voor kinderen: ze worden motorisch vaardiger door het trainen van evenwicht, coördinatie, dieptezicht… Het geeft hen een boost in hun zelfvertrouwen en zelfstandigheid. Ze blijken meestal beter in staat om hun eigen grenzen en vaardigheden in te schatten dan de begeleidende volwassenen. Ze zijn ook socialer, omdat ze moeten samenwerken om een doel te bereiken. Ze ontwikkelen doorzettingsvermogen en leren hun angsten overwinnen23.